Rekenproblemen door beelddenken?

Door zwak getalbegrip ontstaan rekenproblemen bij Beelddenken?

Getalbegrip is de basis van rekenen

Wat is getalbegrip?

Om te kunnen rekenen is getalbegrip een vereiste. Getalbegrip is de schakel tussen de ontwikkeling van denken en de rekenbewerkingen. Deze basis is noodzakelijk om rekenproblemen tegen te gaan.

Wanneer ontwikkelt een kind getalbegrip?

Bij een normale ontwikkeling ontwikkelt een kind tussen het zesde en het zevende jaar getalbegrip.

Hoe ontstaat getalbegrip?

Het totale besef van een getal ontstaat bij kinderen door het verbinden van drie facetten.

1. Het woord
2. Het cijfer
3. Hoeveelheid

Het woord

Een getal kan als woord worden gebruikt. Laten we eens kijken naar het getal 6. Het woord dat bij het cijfer 6 hoort is `zes`.

Het cijfer

Een getal kan als cijfer, als telwoord worden gebruikt. We nemen weer het getal `6` als voorbeeld.
Een kind weet dat dit een telwoord is als het kind 6 tussen 5 en 7 plaatst.
Op deze manier wordt een getal binnen de rangorde van de telrij geplaatst en gebruikt.

Hoeveelheid

Een getal kan ook worden gebruikt om een hoeveelheid aan te geven. In dit voorbeeld nemen we weer het getal 6. Bij het getal 6 kan bijvoorbeeld de hoeveelheid van 6 dropjes horen.
We hebben dan een hoeveelheid van 6 dropjes.
Maar bij het getal 6 kunnen we ook de hoeveelheid van 6 vliegtuigen plaatsen.
De hoeveelheid is bij zowel de dropjes als bij de vliegtuigen is hetzelfde.
Maar 6 dropjes geven een ander beeld dan de 6 vliegtuigen. Hier zit vaak het probleem bij beelddenkers.

Beeld leren loslaten

Een beelddenker moet leren het beeld van de hoeveelheid los te zien van de grootte. Dit is lastig voor een beelddenker.
Bij zes vliegtuigen heeft de beelddenker een beeld van iets groots en bij zes dropjes heeft de beelddenker een beeld van iets kleins. De dropjes passen op je hand en de vliegtuigen niet.
Maar beide hebben dezelfde hoeveelheid. Dit is lastig voor een beelddenker.
Door zijn beeld zal hij in eerste instantie zeggen dat zes vliegtuigen meer is.

Wat gebeurt er in het brein bij de drie facetten: woord, cijfer en hoeveelheid?

Het woord

Laten we als voorbeeld het woord `drie` nemen. Het woord komt binnen via het verbale kanaal; de oren. Daarna wordt het woord drie geanalyseerd in het gebied van het verbale systeem in de linkerhersenhelft.  En wordt `drie` als  klankvorm herkend.

Het cijfer

Het cijfer 3  als visuele vorm (symbool) wordt via de ogen (kijken) naar het achterste gedeelte van het brein gestuurd; de visuele schors. Daar wordt `3` als beeld herkend, maar je weet nog niet wat het is.

Hoeveelheid

In een gebied boven in het brein worden hoeveelheden geregistreerd.  Dicht bij dit gebied ligt het gebied van tellen op je vingers. Dit verklaart waarom het tellen op de vingers kan helpen en ondersteunen in de beginfase bij het rekenen.

Drie gebieden in het brein laten samenwerken

Als deze drie gebieden goed samenwerken, kan een kind tot getalbegrip komen. En als het getalbegrip aanwezig is, kunnen we starten met rekenen.

Om gebieden in het brein goed te laten samenwerken zijn de leer-fit-oefeningen aan te raden.

Wat heeft een Beelddenker nodig om naast het getalbegrip tot rekenen te komen?

Om te kunnen rekenen, moet de beelddenker inzicht hebben in tijdsbesef, volgorde en orde (procedures). Dit zijn nou juist de zaken waar een beelddenker moeite mee heeft. Beelddenkers hebben moeite met het verwerken van seriële informatie (tijd en volgorde). Zij willen informatie simultaan (gelijktijdig) verwerken. In ons onderwijssysteem ligt de nadruk juist voor het grootste gedeelte op seriële informatieverwerking (algoritmen en procedures bij rekenen).

In groep twee vallen beelddenkende kinderen in dit proces al op. Bij kinderen die problemen hebben met tijdsbesef, volgorde en procedures wordt het rekenen beperkt tot uit het hoofd leren. Uit het hoofd leren is lastig voor een beelddenker.

Een beelddenker werkt vanuit het geheel met een voorkeur voor beelden.

De beelddenker `ziet` het geheel en van daaruit verwerft en verwerkt de beelddenker zijn informatie. Wil je de beelddenker vanuit het geheel en overzicht leren tellen? Dan is het bordspel 1-10 van Dr.Robert Siegler, Professor of Cognitive Psychology een aanrader. In het blog Tellen vanuit het geheel vind je de uitleg en kun je het bordspel downloaden.

Werk met getalbeelden bij beelddenken.

Het is belangrijk om bij rekenen constant te ondersteunen met getalbeelden. Een beelddenker met rekenproblemen heeft het beeld van de hoeveelheid dat bij een getal hoort nodig.

Als je een beelddenker individueel begeleidt, ondersteun dan elk getal wat je benoemt of waar je een bewerking mee doet met een getalbeeld.

Hoe ondersteun je met getalbeelden?

Je kunt daarvoor gebruik maken van kleine blokjes of fiches. Als je praat over het getal 6, leg je 6 fiches op je hand ter ondersteuning van de opgave. (zie foto)

Of bij de som 10+5= kun je ondersteunen met de getalbeelden op de tafel te leggen. Ga creatief met getalbeelden om. (zie foto)

Laat Beelddenkers zo veel mogelijk leeringangen gebruiken.

Naast het gebruik van getalbeelden en leren vanuit het geheel, is het belangrijk om zo veel mogelijk leeringangen te benutten.
Met zo veel mogelijk leeringangen leren maakt leren niet alleen effectief en krachtig maar ook leuk!
Zo veel mogelijk leeringangen gebruiken is niet alleen handig voor onze beelddenkers maar voor elke leerling.

De methode Fernald kunnen we aanraden om multifunctioneel het rekenen te trainen.
Dit betekent dat er zo veel mogelijk leeringangen worden benut; 

• visueel (ogen)
• auditief (oren)
• tactiel (voelen)
• ritmisch
• motorisch (beweging).

Beelddenken is een oorspronkelijk denkproces.

Omdat beelddenken een oorspronkelijk denkproces is waarbij zintuiglijke informatie gelijktijdig wordt verwerkt, maken we met de methode Fernald gebruik van de talenten van een beelddenker. Wat beelddenkers van nature doen om te leren, vanuit gehelen werken, volgen wij zo veel mogelijk bij de rekenoefeningen. Zo proberen we het beelddenken in stand te houden en tevens de leerlingen goed om te laten gaan met de methodes die op school worden gebruikt.

Ik wens jullie veel rekenplezier!

Anneke Bezem