De zeven stappen Begeleidingscirkel helpt bij leren

De zeven stappen Begeleidingscirkel helpt bij leren van onder andere toetsen. De begeleidingscirkel is een krachtige manier om een kind uit het basisonderwijs maar ook uit het voorgezet onderwijs te begeleiden om in een opwaartse spiraal te komen. Je kunt de dingen die niet goed gaan makkelijk herkennen en reële haalbare doelen stellen. Dit zal het kind vertrouwen geven.

Hoe werkt de begeleidingscirkel?

Er wordt gewerkt met een vaste volgorde van zeven stappen:

1. Doel stellen
2. Taak uitvoeren
3. Feedback geven
4. Attribueren (Hoe komt het?)
5. Gevoelswaarde
6. Verwachting
7. En weer starten met punt 1 doel stellen

Laten we eens kijken naar onderstaand voorbeeld dat gaat over een toets wiskunde leren.

Voorbeeld: toets wiskunde leren

Doel stellen

Het is voor de motivatie van een kind belangrijk om haalbare doelen te stellen. Dit is niet alleen belangrijk voor de motivatie maar ook voor de hoge kans op succes.  Als het kind niet goed is in Wiskunde, dan is het realistisch om voor een vijf te gaan op de toets. Zoek dan compensatie bij een vak waar het kind goed in is. Laat het kind zijn talenten benutten. Pas dan werkt het kind vanuit kracht en niet vanuit angst! Zoek dus de kracht en talenten van uw kind en geef die ook aandacht. Met een vijf voor Wiskunde en een acht voor biologie ga je ook over.

Taak uitvoeren

Wat verstaan we nu onder taakuitvoering? De taakuitvoering bestaat uit het leren van de toets. Maak een plan om het doel te laten slagen. Het kind stelt zichzelf vragen als:

`Wat moet ik leren? Wat zijn de belangrijke onderwerpen van het hoofdstuk?`

`Hoe ziet mijn tijdsplanning er uit?`.  Dus maak een planning.

`Welke leerstrategie hanteer ik?` M.a.w. hoe ga ik de toets leren?

`Wie kan mij helpen en wie mag ik om hulp vragen?`

`Wat heb ik meer nodig om mijn gestelde doel te bereiken?`.

Feedback geven

Het is belangrijk om op een goede manier feedback te geven aan het kind, zodat het kind een juist zelfbeeld ontwikkelt. Door onzekerheid kan het kind faalangst ontwikkelen. Faalangst belemmert het leren en het plezier op school. School moet eigenlijk leuk zijn!

Feedback

We kunnen feedback verdelen in taakgerichte feedback en persoonsgerichte feedback. Let er op dat negatieve feedback alleen taakgericht mag zijn.
Negatieve feedback mag nooit persoonsgericht zijn. Door negatieve persoonsgerichte feedback haal je het kind onderuit en zal het kind faalangstig worden.

Zeg niet: `Je hebt een drie, je hebt zeker weer niet goed geleerd voor deze toets!`.
Maar zeg liever: `Je hebt een drie, hoe komt het dat het niet is gelukt om een voldoende te halen?`.

Het is belangrijk om persoonsgerichte feedback altijd positief te houden.

Hoe snel zeggen we niet: `Jij zit altijd zo te zeuren!`
of
`Jij snapt ook nooit iets!`.

Je kunt beter zeggen: `Hoe komt het dat je al een paar keer dezelfde vraag hebt gesteld?`

De bedoeling van feedback is dat het kind inzicht krijgt in zijn eigen handelen. En zichzelf daardoor kan verbeteren. Het is niet de bedoeling dat het kind door verkeerde feedback in de (faal)angst schiet!

Attribueren (Hoe komt het?)

Bij deze stap gaan we eens kijken hoe het komt dat de toets niet goed is gegaan. We kijken eerst of er een reëel doel was gesteld.

Als het doel reëel was, ga dan samen na waar het fout is gegaan.
Was het de voorbereiding?
Was er die dag iets aan de hand (emoties)?
Was er te weinig tijd?
Na een getrokken conclusie, gaat je samen met het kind kijken hoe het de volgende keer anders kan. Stel weer een nieuw, reëel doel.

Maar… bij een goed resultaat kijken we ook hoe het komt dat het zo goed ging. Dit kunnen we dan weer toepassen bij het vak dat minder soepel verloopt.

Gevoelswaarde

Welk gevoel had het kind na de uitslag van de toets wiskunde.
Stimuleer het kind om zijn gevoelens als tevredenheid, teleurstelling, trots, onzekerheid, enz. te uiten.
Geef aan dat dit normale reacties zijn. Gevoelens mogen worden getoond. Kijk of je het kind kunt helpen om deze gevoelens te verwoorden en om te zetten naar positieve daden. Een negatief gevoel helpt een kind niet verder!

Een negatief gevoel helpt je niet verder.

Laten we eens kijken naar onderstaand voorbeeld.

Het kind zegt: `Ik had een drie voor mijn toets, ik kan het niet, ik ben dom!`.
Leg het kind uit dat deze zinnen het kind niet verder helpen.
Denken en voelen zijn gekoppeld aan elkaar. Dat betekent dat als het kind maar vaak genoeg roept: `Als ik maar geen fouten maak!`, dat het dan de waarheid wordt.  Het kind zal meer fouten maken dan nodig is. Probeer deze gevoelens om te buigen door andere gedachten. Laat het kind tegen zichzelf zeggen: `Ik mag fouten maken`.
Als uw kind deze positieve gedachten regelmatig herhaalt, ligt de focus niet meer op het maken van fouten. Het kind zal rustiger werken en meer zelfvertrouwen ervaren.

Verwachting

Laat de verwachtingen niet te hoog zijn Een hoge verwachting zet het kind onnodig onder druk. Blijf realistisch, stel reële verwachtingen en denk in mogelijkheden. Laat het kind ook eerlijk tegen zichzelf zijn bij zijn mogelijkheden. Hij kan problemen tegenkomen door bijvoorbeeld dyslexie, beelddenken, ADHD en andere zaken. Benoem het!

Het succes van ieder mens hangt samen met zelfkennis. Weet wat je sterke punten zijn en wat je zwakke punten zijn.
Werk altijd vanuit kracht en vanuit mogelijkheden!

Cirkelproces
Vervolgens wordt het cirkelproces van de begeleidingsspiraal opnieuw gevolgd. Op deze manier kun je het kind op een plezierige manier begeleiden.
Het kind krijgt inzicht in zijn eigen handelen, waardoor het op een gegeven moment in staat is om het eigen cirkelproces te analyseren. Deze begeleidingscirkel kan op een speelse, natuurlijke manier worden benut.

Nog een keer de zeven stappen op een rij.

1. Doel stellen
2. Taak uitvoeren
3. Feedback geven
4. Attribueren (Hoe komt het?)
5. Gevoelswaarde
6. Verwachting
7. En weer starten met punt 1 doel stellen

Meer mogelijkheden

De zeven stappen begeleidingscirkel kun je niet alleen bij leren inzetten maar ook bij faalangst of gedragsproblemen, maar ook bij beelddenken.

Kijk naar mogelijkheden! En…werk vanuit kracht en niet vanuit angst!

Veel begeleidingsplezier!

Anneke Bezem